Meyve ve sebzeler yapılarında; vitaminler, mineraller ve bunların dışında kurkumin, kateşin, likopen, resveratrol gibi bitkisel kimyasalları (fitokimyasallar) ve lifi içerirler.
Fitokimyasal, bitkilerde bulunan, bitkinin yaşamsal fonksiyonlarını, savunmasını sağlayan biyolojik aktif kimyasallardır. Bu kimyasallar, ayrıca bitkinin renk, koku ve tadını belirlerler. Bugüne kadar bu fonksiyonları sağlayan 5000’den fazla fitokimyasal belirlenmiştir. Bir porsiyon sebze ve meyvede en az 100 fitokimyasal bulunmaktadır. Fitokimyasallardan bazılarının kanser gelişiminin önlenmesinde fayda sağlayabileceği düşünülmektedir. İkinci sayfadaki Tabloda: bazı fitokimyasallar, bunları içeren bazı besinler ve kanser üzerine kanser hücre kültürlerinde yapılmış çalışmalarda belirlenmiş etki mekanizmaları belirtilmiştir.
Sebze ve meyvelerde kanser önleyici diğer faydalı yapılar liflerdir. Lifler, bitkisel besinlerin sindirilemeyen kısımlarından oluşmaktadır. Lifler sayesinde gayda içinde bulunan vücut için toksik maddelerin atılımında artma olur. Bunda 3 mekanizma etkilir: a.Lifler, kalın barsak içindeki posa miktarını arttırır. Böylece daha hızlı barsak boşaltım ihtiyacı oluşturarak, toksinlerin beklemeden hızla atılmasını sağlarlar b.Toksinler posa içinde hapsedilerek vücuda girmeden atılmış olur 3.Toksinlerin barsak mukozasına temas oranı azalarak vücuda emilmesini azaltırlar. Liflerin diğer önemli bir katkısı, karaciğerde oluşturularak ince barsağa atılan safra asitlerinin, barsak iç yüzeyi üzerindeki toksik etkisini azaltmalarıdır. Safra asitleri kalın barsak lümenini döşeyen mukoza hücrelerine uzun süre temas ederse hasarlanma oluşturmaktadır. Liflerin bu koruyucu etkisi: a.Bunları bağlayarak hızla vücut dışına atmayı sağlayarak, b.Barsak yüzeyine teması azaltarak oluşmaktadır.
Herkesin sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmesi dileklerimle. Önümüzdeki hafta görüşmek üzere.
Tablo. Bazı fitokimyasallar ve kanser önleyici etkileri*(Dip nota bakınız)
Fitokimyasal: Bulunduğu bazı yiyecekler; Kanser hücre kültürü çalışmalarında belirlenmiş etki mekanizması**(Dip nota bakınız
Kurkumin: Zerdeçal: Tümör hücrelerinde damar oluşumunu engelleyerek kitlenin büyümesini azalttığı ve tümör hücresinin ölümünü hızlandırarak etkili olduğu düşünülmektedir.
Resveratrol: Üzüm, böğürtlen, yaban mersini, Kanser hücrelerinde çeşitli enzimatik olayları engelleyerek çoğalmayı baskıladığı düşünülmektedir.
Likopen: Domates, karpuz, greyfurt, kayısı; Anti-oksidan, kanser hücresi bölünmesini baskılayıcı ve bağışıklık sistemini uyarıcı etkiler ile etkisinin oluştuğu düşünülmektedir
Kateşin: Beyaz veya yeşil çay; Kanser hücrelerinin bölünmesini baskılayarak, ölümünü hızlandırarak ve kanser kitlesinde damarlanmayı baskılayarak etkisinin oluştuğu düşünülmektedir.
Allisin: Sarmısak, soğan; Kanser hücrelerinde bölünmeyi baskılayıcı ve hücre ölümünü uyarıcı etkisi olduğu düşünülmektedir.
*Belirtilen fitokimyasalların onkoloji hastalarında Fitoterapi uzmanı Onkoloğa danışılmadan ilaç olarak kullanımı; ilaç, radyoterapi ve cerrahi etkileşim riski nedeniyle uygun değildir.
**Bu mekanizmalar, laboratuvar ortamında, kanser hücreleri üzerinde yapılan çalışmalar ile belirlenmiştir. İnsanlarda yapılan çalışmalar çok kısıtlıdır.
